Temmuz Ayından Sonra Maaşlar Ne Kadar Azalacak?

Birkaç gün önce altıncı ay maaşları ödendi… 2018’in ikinci yarısındayız artık… Geçmiş altı ay için; çalışanlar, net maaşlarındaki değişimi her ay itibariyle banka hesaplarında zaten görmüşlerdi… Peki, gelecek altı ayda net maaşlar ne kadar azalacak? Birçok çalışan için en önemli soru bu. Aile bütçesinin belki de tek gelir kalemi olan net maaşa göre, tüm harcamalar yapılacak…

Brüt ücret üzerinden maaşları hesaplanan çalışanlar için; yılın başında kesinti yapılan vergi tutarı ilerleyen aylarda artıyor. Önümüzdeki altı ay için; maaştan kesilen gelir vergisi tutarı ne kadar artacaksa, net ücret de aynı tutarda azalacak…

Örneğin; 3 bin 500 lira brüt ücreti olan bir çalışan, ocak net maaşı olarak 2 bin 654 lirayı banka hesabında görmüşken, mayıs da 2 bin 650 lirayı, haziran da ise 2 bin 505 lirayı hesabında gördü… Önümüzdeki beş ay boyunca da her ay 2 bin 505 lira olarak net maaş hesaplanacakken aralık ayına gelindiğinde ise net maaş olarak bankaya 2.386 lira yatırılacak. (TABLO I)

Birçok kurumsal işletme, çalışanlarının maaşlarını brüt olarak belirliyor. Yıl içinde hep aynı brüt üzerinden maaş hesabı yapılıyor. İşveren olarak her ay aynı maliyete ( 1- net maaş, 2-vergiler, 3- sigorta primleri) katlanıyorlar. Ancak ‘bu üç kalemin toplamı’ yıl içinde değişmese de, net maaş azalıp, maaştan kesilen vergi ise artabiliyor. Yıl içinde vergi oranının yüzde 15’den başlayıp, yüzde 20, 27 ve yüzde 35’e çıkmasından kaynaklı olarak… (Oran artışları; sırasıyla -yıl içi toplam vergi matrahı- 14 bin 800 lirayı aştığında, 34 bin lirayı aştığında ve son olarak 120 bin lirayı aştığında gerçekleşiyor.)

ASGARİ ÜCRETLİNİN NETİ AZALMIYOR

Asgari ücretlinin vergisinde de yıl içinde artış yaşanacak. İlk sekiz ay için gelir vergisi 258.76 lira iken, eylülde 295.05 liraya, ekim ve sonraki aylarda ise 345.02 liraya yükselecek. Bu da normalde net ücretin (1.603 lira) azalmasına neden olur. Ancak devlet Asgari Geçim İndirimi (AGİ) müdahalesi yoluyla asgari ücretin yıl boyu aynı kalmasını sağlıyor.

Dolayısıyla asgari ücretli çalışanlar (2016 ve 2017’de olduğu gibi) 2018’de de yıl boyu aynı net maaşı(1.603 lira) alabilecekler. Eylül ve sonraki aylarda vergideki artış kadar, AGİ arttırımı yapılarak vergideki artış (net maaştaki düşüş) telafi edilecek, işverene yansıyan bir maliyet artışı da yaşanmayacak.

ÖZEL SİGORTA PRİMLERİ NET MAAŞI ARTIRIR

Çalışanlar özel sigorta şirketlerine ödedikleri sağlık sigorta ödeme belgelerini işverenlerine ilettiklerinde, ücretlerinin yüzde 15’lik kısmına kadarki primler vergi hesaplarında indirim olarak dikkate alınabiliyor. Yıllık indirilebilecek tutar, asgari ücretin yıllık tutarını aşamıyor. Hayat sigorta primlerinin ancak yarısı vergi matrahından indirilebiliyor. Ölüm, kaza, sağlık, hastalık, engellilik, işsizlik, analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigorta poliçeleri eş ve küçük çocuk adına da olabiliyor.

İşyerlerinin büyük çoğunluğunda ücretler net üzerinden hesaplanmakta ve bu işyerlerinde çalışanlar için “yıl içinde maaşım ne kadar azalabilir?” kaygısı söz konusu olmuyor… Ocak ayında net maaş ne kadarsa, haziranda da, eylülde de hep aynı maaş çalışanların banka hesaplarına yatırılıyor. Yıl içinde çalışanların ücretlerinin gelir vergisi oranı ve vergi tutarı değişse-artsa bile, bu artış çalışanın net maaşını etkilemiyor, işveren bu vergi artışını üstleniyor. Bu işyerlerinde; yılın ilerleyen aylarında işverenler Maliye’ye ücretler üzerinden daha yüksek tutarda gelir vergisi öderler… Dolayısıyla işverenin ücret maliyetleri yıl içinde ocak ayına göre artış gösterir.

Örneğin; 3 bin lira net ücreti olan bir çalışan için, işveren ocak ayında 4 bin 680 lira maliyet üstlenmişken, yıl için de bu maliyet dört kez kademeli olarak artarak yılın sonunda 5 bin 459 liraya yükseliyor. Ocak ayına göre; mayısta, haziranda, ekimde ve kasım ayında yüklenilen işveren maliyeti dört kez artırıma tabi olmakta. (TABLO II)

HÜRRİYET / ALİ KARABIYIK