Memur Artıyor ‘İşçiler’ Azalıyor

OECD verilerine göre bir kamu çalışanı Avusturya’da ortalama 18, Kanada’da ve Fransa’da 12, Almanya’da 18, ABD’de 13 kişiye hizmet verirken, Türkiye’de 2 milyon 584 bin kamu çalışanı var.

Son günlerde kadro talepleri sürekli gündemde tutuluyor. Türkiye’de seçimlerin kısa aralıklarla peşi sıra gelmesi devlette kadro taleplerinin şiddetini artırıyor.

Gerek taşeron çalışanları gerekse 4/C’lilerin kadroya geçme istekleri ilk olarak kamu maliyesinin engeline takılıyor. Diğer yandan bu yöndeki talepler “yeterince memur var” söylemiyle karşılaşıyor.

Aslında her iki tarafında haklı gerekçeleri var, ancak ekonomik imkanlar kadro taleplerinin önünü kesiyor.

Acaba ülkemizde gerçekten devlette çalışan kişi sayısı fazla mı? Bu konuda bir değerlendirme yapabilmemiz için gelişmiş ülkelerde durum nedir, bunu görmemiz gerekiyor. Ayrıca il bazındaki kamu çalışanı sayılarını o ilin nüfusuyla orantılı olarak değerlendirmek de önemli.

550 bin yeni memur

Şu anda Devlet Personel Başkanlığı verilerine göre memur sayımız 2 milyon 150 bin kişiye yaklaşmış durumda. Bu sayı yıllar itibariyle incelendiğinde sürekli artmış. 2003 yılında memur sayısı 1 milyon 603 bin kişiydi. Yani 10 yıllık dönemde memur sayısında toplam 550 bin kişilik, yani yaklaşık yüzde 30’luk bir artış meydana gelmiş.

Konuyla ilgili bir başka ilginç veri de memur sayısındaki artışın son yıllarda, özellikle küresel krizin etkilerini gösterdiği 2009 yılından itibaren hızlı artış trendine girmiş olması. 2009’dan bu yana memur sayısı 390 bin kişi artmış. Yani küresel krizin yaşandığı 4 yılda memur sayısında yüzde 20 oranında artış olmuş. Kriz yıllarında bile ülkemiz için önemli büyüme rakamlarının yakalanmış olmasının bu sonuçta etkisi olduğu muhakkak.

En önemli neden özelleştirme

Son 10 yıllık dönemde memur sayısının aksine devlette işçi statüsünde çalışanların sayısı 2003’te 338 bin iken 2013 yılında 159 bine gerilemiş. Bu azalışın önemli sebebi, özelleştirmeler. Sözleşmeli personel sayısı da 10 yılda azalmış.

İllere göre memurlara baktığımızda en çok memur Ankara’da. Kamu kurumlarının birçoğunun başkent Ankara’da bulunması nedeniyle bu durum normal. Ankara’da nüfusun yüzde 6.7’si memur.

Dolayısıyla şehrin ekonomik hareketliliğini de memurların tercihleri belirliyor. Diğer illerimizde de il nüfusunun yüzde 3’ü kadar memur bulunduğunu görüyoruz. Zonguldak gibi kamu işletmelerinin yoğun olduğu illerde ise memur sayısının nüfusa oranını daha yüksek.

Memur sayısı bizde fazla mı?

OECD verilerine göre bir kamu çalışanı Avusturya’da ortalama 18, Kanada’da ve Fransa’da 12, Almanya’da 18, ABD’de 13 kişiye hizmet verirken, Türkiye’de 2 milyon 584 bin kamu çalışanı var. Buna göre, her 1 kamu çalışanına yaklaşık 29 kişi düşüyor.

OECD ülkelerindeki kamu görevlisi istihdamına baktığımızda Türkiye’dekinden daha yüksek oranları görüyoruz. İşgücüne oranla en yüksek kamu görevlisi oranı Norveç’te.

Norveç’i Danimarka, İsveç ve Finlandiya izliyor.

İskandinav ülkelerinde kamu istihdamı bir istihdam politikası olarak kullanılıyor. OECD ortalaması ise yüzde 15. Yani OECD ülkelerinde iş arayan veya çalışmakta olan her 100 kişiden 15’i kamu görevlisi.

Türkiye’de toplam çalışanların, içerisindeki kamu görevlisi oranı yüzde 11. Bu oran OECD ortalamasının altında. OECD içerisinde en düşük oranın Yunanistan’da görülmesi ise ilginç bir detay. Yunanistan kamu görevlisi sayısının az olduğu bir ülke olmasına karşın kamu maliyesinin önemli açıklar verdiği bir ülke.

Bütçeden memurun aldığı pay ne kadar?

Kamu görevlilerine ödenen maaşların gayri safi yurt içi hasıla içerisindeki oranına bakıldığında en yüksek maaşların, memur sayısının en yüksek olduğu İskandinav ülkelerinde ödendiğini görüyoruz. Danimarka, Norveç, Finlandiya gibi ülkelerde gayri safi yurt içi hasıla içerisinde memur maaşlarının payı oldukça yüksek. Memur maaşlarının en düşük seviyede olduğu ülkeler arasında ise Almanya ve Japonya var. Türkiye memur maaşlarının gayri safi yurt içi hasıla içerisindeki oranı konusunda OECD ortalamasının altında orta seviye ülkeler arasında yer alıyor.

Kur artışı memur maaşını vurdu

Son günlerde kurdaki yükselişler etkisini arttırınca, döviz fiyatlarıyla ödeme araçlarını mukayese etmek yaygın hale geldi. Türkiye Kamu-Sen Ar-Ge Merkezinin araştırması, memur maaşlarının son bir yılda dolar karşısında yüzde 15; euro karşısında yüzde 16 eridiğini ortaya koydu. Kamu -Sen son günlerde yaşanan gelişmeler nedeniyle Avrupa ile Türkiye’de memur maaşları arasındaki farkın 2,5’tan 3 kata çıktığını bu araştırmayla ifade ediyor.

Araştırmaya göre; şu anda satın alma gücü paritesine göre eşitlendiğinde Avrupa’da ortalama memur maaşı 2000 euro; cari olarak ise 3000 euro civarında. Türkiye’de ise ortalama rakam 683 euro seviyesinde.
Milliyet