İlk ‘Ant’da Atatürk İfadesi Var mıydı? Andımız Nasıl Ortaya Çıktı?

Başbakan Tayyip Erdoğan’ın açıkladığı demokratikleşme paketi içinde yer alan öğrenci andı (Andımız) artık okullarda okunmayacak. Peki, 80 yıl önce, 1933 yılında kabul edilen öğrenci andı kim neden yazdı?

Cumhuriyetin 10’uncu yılında okullara giren öğrenci andının yazarı ve fikir babası Atatürk döneminin Milli Eğitim Bakanı Dr. Reşit Galip. Reşit Galip 23 Nisan sabahı çocuklarıyla bayramlaşması sırasında kullandığı kelimelerden bir ant yazar. Afet İnan’ın anılarına göre; 1933’ün 23 Nisan Çocuk Bayramı’nda, dönemin Eğitim Bakanı Reşit Galip, Çankaya Köşkü’nde Atatürk’ün yanına gelerek, “Sabahleyin ilk bayramlaşmayı kızlarımla yaptım. Onlara bir şeyler söylemek istediğim vakit, bir and meydana çıktı. İşte Cumhuriyetimizin 23 Nisan çocuklarına armağanı bu ant” der. Böylece Öğrenci Andı’nın ilk versiyonu Atatürk’e sunulur ve okullarda okunmaya başlar.

Peki 1933 yılına ait ilk Öğrenci Andı ile şimdiki ant aynı mı? Günümüze kadar gelen süreçte ne zaman, hangi değişiklikler yapıldı? İlk ant şu şekildeydi:

“Türküm, doğruyum, çalışkanım.

Yasam; küçüklerimi korumak,

büyüklerimi saymak,

yurdumu, budunumu özümden çok sevmektir.

Ülküm; yükselmek, ileri gitmektir.

Varlığım, Türk varlığına armağan olsun. ”

12 Mart Muhtırası ile birlikte 1972 yılında öğrenci andı da darbeden nasibini alır, çeşitli değişikliklere uğrar ve yönetmelikteki yerini alır. Atatürk bölümü de eklenerek.

Her gün okunmasından vazgeçilerek, pazartesi günleri derslere başlamadan önce okunması hükme bağlanır. Atatürk’ün adı da ölümünden 34 yıl sonra öğrenci andına eklendir. 12 Mart muhtırasına kadar öğrenci andında Atatürk ifadesi de geçmiyorken  muhtırayla birlikte öğrenci andına “Ey bugünümüzü sağlayan ulu Atatürk” cümlesi eklenir. “budunumu” kelimesi de “milletimi” olarak değiştirilirken “Türküm, doğruyum, çalışkanım” diye başlayan cümle ile sonra yer alan “Ne mutlu Türküm diyene” cümlesi eklenir.

29 Ağustos 1972 tarihin değiştirilen ‘Andımız’:

“Türküm, doğruyum, çalışkanım.

Yasam; küçüklerimi korumak,

büyüklerimi saymak,

yurdumu, milletimi, canımdan çok sevmektir.

Varlığım, Türk varlığına armağan olsun.

Ey bu günümüzü sağlayan, Ulu Atatürk; açtığın yolda, kurduğun ülküde, gösterdiğin amaçta hiç durmadan yürüyeceğime ant içerim.

Ne mutlu Türküm diyene!”

Pazartesi günü derse başlamadan önce okunan öğrenci andı, 1992’de DYP’nin Milli Eğitim Bakanı olan eski TBMM Başkanı ve AK Parti Milletvekili Köksal Toptan döneminde her gün okunmaya başlanır. Öğrenci Andı, 1997 yılında ise “Ey Büyük Atatürk” diye yeniden düzenlenir.

Reşit Galip kimdir?

1893’da Rodos Ada’sında dünyaya gelen Reşit Galip sandalla Marmaris’e geçer. Liseyi İzmir’de okuduktan sonra İstanbul Tıbbiye Mektebine girer. Öğrenciliği sırasında 1’inci Dünya savaşına katılır, Kütahya Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin kurulması için uğraşır. Kafkasya Cephesi’nde savaşır. Savaştan sonra eğitimini tamamlayan Reşit Galip, hekimlik yaptığı Mersin’e gelen Atatürk’e hitaben yaptığı konuşma ile Mustafa Kemal’i etkiler ve kendisinden milletvekilliği teklifi alır. Mart 1925’te  Aydın’dan milletvekili seçilerek Meclis’e girer. Bir süre İstiklal Mahkemesi üyeliği de yapar. Reşit Galip Üniversite Reformu’nu gerçekleştirmek üzere Eylül 1932’de Milli Eğitim Bakanlığına atanır. Yakalandığı zatürre nedeniyle istirahat etmek üzere 13 ay süren bakanlık görevinden ayrılan Dr. Galip Mart 1934 günü hayatını kaybeder ve Cebeci Asri Mezarlığı’na defnedilir. Reşit Galip Prof. Dr. Baskın Oran’ın eşi olan Feyhan Görgün’ün dedesidir.
Zaman