Enflasyon Zamların Gölgesinde Düştü

Enflasyon son 3 yıldır çift haneye yerleşti. 2019 yılında yaşanan çaydan tütüne kadar zam silsilesi yine TÜİK raporlarını sorgulattı. Mutfaktaki enflasyon ile TÜİK arasında uçurum olduğu düşünülürken, YEP hedeflerinin de tuttuğu görüldü. 2019 enflasyonu yüzde 11,84 olarak gerçekleşti. 12 aylık ortalamalara göre, tüketici fiyatları yüzde 15 üretici fiyatları yüzde 17 arttı.

Türkiye’nin 2019 enflasyonu belli oldu. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, Aralık 2019 itibarıyla 12 aylık ortalamalar dikkate alındığında, tüketici fiyatları yüzde 15,18 yurt içi üretici fiyatları yüzde 17,56 arttı. Böylece enflasyon son 3 yıldır çift haneye yerleşti. Dikkat çeken başka bir detay ise 2019 yılında yaşanan fiyat artışları. Bu dönemde çaya yüzde 32, köprülere yüzde 67, kırmızı ete yüzde 20, elektriğe yüzde 50, doğalgaza yüzde 54, sigaraya yüzde 50, yurtdışı harcına yüzde 300, toptan elektriğe yüzde 37, cep telefonu harcına yüzde bin ve birçok kaleme gelen zamlara rağmen enflasyon yüzde 11,84 olarak gerçekleşti. Aylık bazda Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) yüzde 0,74 Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) 0,69 yükseldi.

TÜFE, Aralık 2019’da bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 11,84 Yİ-ÜFE ise yüzde 7,36 artış gösterdi. Yıllık enflasyon, Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak tarafından açıklanan Yeni Ekonomi Programı’nda (YEP) geçen yıl için öngörülen yüzde 12’lik hedefin altında gerçekleşti. TÜİK verilerine göre, Yİ-ÜFE, geçen yılın aralık ayında bir önceki aya göre yüzde 0,69, bir önceki yılın aralık ayına göre yüzde 7,36, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 7,36 ve 12 aylık ortalamalara göre yüzde 17,56 artış gösterdi.

Sanayinin 4 sektörünün aralıkta yıllık bazda değişimleri dikkate alındığında madencilik ve taş ocakçılığı sektöründe yüzde 13,31, imalatta yüzde 6,98, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 12,43 artış, su temininde yüzde 7,94 azalış görüldü.

Bu sektörlerin aylık değişimleri ise madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 0,54, imalatta yüzde 0,83 artış, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 0,88, su temininde yüzde 0,59 azalış olarak gerçekleşti.

‘BU TABLOYU İLK KEZ YAŞIYORUZ’

“2019 tüketici enflasyonu yüzde 11,8 oldu” diyen CHP Sözcüsü Faik Öztrak “Son 3 yıldır enflasyon çift haneye yerleşti. Bu, mevcut seride ilk kez karşılaştığımız bir durum. Türkiye, yapışkan yüksek enflasyonu yapışkan yüksek işsizlikle beraber ilk kez yaşıyor. Durum çok ciddi. Ama bunu anlayan bir yönetim ortada yok” diye konuştu.

‘PİYASA BEKLENTİSİNİN ÜZERİNDE’

Ekonomist Haluk Bürümcekçi, TÜFE’nin yüzde 0,74 artışla piyasa beklentisinin üzerinde gerçekleşti. Aralıkta, meyve-sebze ve işlenmiş gıda fiyatlarındaki artışın gıda enflasyonunu yukarı çekerken, enerji grubunda yüzde 0,16 ile geçen yılın üzerinde bir yükseliş izlendiğini ifade eden Bürümcekçi “Kurlara hassas olan gruplarda araç satın alımında gözlenen yüzde 1’e yakın artış dışında sınırlı artışlar veya geri çekilmeler izlendi. Giyim fiyatları mevsimlik düşüşünün ise yüzde 1,9 ile geçen yılki düşüşten sınırlı olması da enflasyonu yukarı çekti. Böylece, yıllık TÜFE de önceki ayki yüzde 10,56 seviyesinden yüzde 11,84’e artış gösterdi” dedi. İş Portföy Başekonomisti Nilüfer Sezgin de aralık ayında TÜFE’nin aylık artışının piyasa beklentisini aştığını belirtti. Merkez Bankası ana eğilimin yüzde 10’un altındaki seyrini devam ettirdiğini belirterek, orta vadede enflasyonda düşüş beklentisini koruyacak ve muhtemelen faiz indirim ihtimalini masadan tamamen kaldıracak kadar şahin bir değerlendirmede bulmayacaktır. Spinn Danışmanlık Kurucu Ortağı ve ekonomist Özlem Derici Şengül “Gıda enflasyonu ve ulaştırmadaki artışlar gerçekleşmenin tahminimizden sapmasına yol açtı” dedi.

EN DÜŞÜK MEMUR MAAŞI 3 BİN 590 TL

Memur ve memur emeklileri 2019 Temmuz-Aralık dönemi için yüzde 1,49 oranında enflasyon farkı alacak. Toplamda 5,49 oranında zam maaşlara yansıyacak. SSK ve Bağ-kur emekli aylıkları da yüzde 6,49 oranında artacak. Memur ve memur emeklilerinin toplu sözleşme gereği yüzde 4 olan zam oranına ikinci 6 aylık dönemde oluşan yüzde 1,49’lik enflasyon farkı da eklendi. Buna göre en düşük memur maaşı 3 bin 590 TL olarak gerçekleşti. Devlet memurları, sözleşmeliler, geçici personel ve memur emeklileri, zamlı maaşlarını ve enflasyon farkını 15 Ocak’ta alacak. SSK ve Bağ-kur emekli aylıkları da yüzde 6,49 oranında artacak. En düşük Bağ-kur esnaf maaşı bin 784 lira, SSK (2000 öncesi emekli olan) 2 bin 111 lira, SSK (2000 sonrası emekli olan) bin 258 lira olacak.

YILLIK EN YÜKSEK AZALIŞ SU İŞLERİNDE

Ana sanayi gruplarının yıllık değişimlerine bakıldığında yüzde 4,27 ile ara malında, yüzde 7,25 ile dayanıklı tüketim malında, yüzde 11,93 ile dayanıksız tüketim malında, yüzde 9,02 ile enerjide, yüzde 8,09 ile sermaye malında artış oldu. Bu grupların aylık değişimlerinde ise ara malında yüzde 0,70 dayanıksız tüketim malında yüzde 1,24 ve sermaye malında yüzde 0,42 artış görülürken, dayanıklı tüketim malında yüzde 0,16 enerjide yüzde 0,01 azalış görüldü. Yıllık bazda en yüksek azalış yüzde 7,94 ile suyun toplanması, arıtılması ve dağıtılmasında gerçekleşti. Bunu yüzde 3,49 ile kağıt ve kağıt ürünleri, yüzde 2,76 ile ana metaller izledi. Buna karşılık temel eczacılık ürünleri ve müstahzarları yüzde 25,22 tütün ürünleri yüzde 25,17 diğer madencilik ve taş ocakçılığı ürünleri yüzde 16,78 ile endekslerin en fazla arttığı alt sektörler oldu.

EN FAZLA ARTIŞ ALKOL VE TÜTÜNDE

Ana harcama grupları itibarıyla aralıkta, aylık bazda en yüksek artış yüzde 2,93 ile gıda ve alkolsüz içecekler grubunda görülürken, ulaştırmada yüzde 0,57 sağlıkta yüzde 0,42 çeşitli mal ve hizmetlerde yüzde 0,42 lokanta ve otellerde yüzde 0,40, haberleşmede yüzde 0,29 fiyat artışı gerçekleşti. Aralıkta aylık bazda en fazla düşüş gösteren grup ise yüzde 1,91 ile giyim ve ayakkabı oldu. Bu grubu yüzde 0,11 ile eğlence ve kültür izledi. TÜFE’de yıllık bazda en yüksek artış yüzde 43,12 ile alkollü içecekler ve tütün grubunda görüldü. Geçen yılın aynı ayına göre eğitim yüzde 14,46 sağlık yüzde 13,63 çeşitli mal ve hizmetler yüzde 13,63 lokanta ve oteller yüzde 13,17 ve ulaştırma yüzde 12,21 ile artışın yüksek olduğu diğer ana harcama grupları oldu. Aralıkta endekste kapsanan 418 maddeden 131’inin ortalama fiyatlarında düşüş gerçekleşirken, 34 maddenin ortalama fiyatında değişim görülmedi, 253 maddenin ortalama fiyatlarında artış gerçekleşti.

‘BU ORANA KİMSE İNANMAZ’

CHP Genel Başkan Yardımcısı Aykut Erdoğdu, “Hayat pahalılığının doludizgin gittiği, maaşların kira ve faturaları ödedikten sonra tükendiği bir dönemde, enflasyonun yüzde 11,84 olduğuna kimse inanmaz” dedi. Erdoğdu, TÜİK’in bugün açıkladığı enflasyon rakamlarına ilişkin yaptığı yazılı açıklamada, vatandaşın 2019’u kriz ve zamlar altında yaşamaya çalışarak geçirdiğini savundu. Erdoğdu, ülkeyi yöneten iktidarın uzun zamandır enflasyonu çift haneden tek haneye düşüremediğine vurgu yaptı.

Karar