Yeni Uygulama 2015’te Başlıyor

Gündelikçilerin sigortalanmasıyla ilgili yeni düzenlemeler geliyor. Yenilikler hem ilgili kişilere emeklilik hakkının sağlaması, hem de ev sahiplerinin idari para cezasıyla karşılaşmasının önlenmesi açısından oldukça önemli.

Eve gelen temizlikçilerin sigortalanmasıyla ilgili düzenlemenin Torba Yasada yer bulmasının ardından Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) gündelikçilerin sigortalanması konusunda yol haritasını belirledi. Yeni düzenleme 2015’te başlayacak.

Yasanın bu ay sonunda Meclis’ten geçmesi bekleniyor. Ev sahiplerinin büyük bölümü maliyetine rağmen evlerine gelen çalışanları sigortaya bildirmek istiyorlar. Ancak mevcut koşullarda sigortalılık işlemlerini başlatmak ve devam ettirmek özellikle çoğu yaşlı ev sahipleri için neredeyse imkansız. Firmalar bile sigorta işlemlerini yaparken zorlanırken, daha önce bu işlemleri hiç yapmamış ev sahiplerinin sigorta işlemlerini yapması çok zor.

10 günden az çalışana kupon

Son bir kaç ayda SGK 3 bin ev sahibine para cezası kesti. 3 büyük kentte 15 milyon TL’ye yakın idari para cezası uygulandı. Dolayısıyla eve temizliğe veya bakıma gelen kişilerin sigortalanması meselesi çok büyüdü ve ev sahiplerini tedirgin etmeye başladı. Ev sahiplerini tedirgin eden bir başka konu da, gündelikçilerin karşılaşabileceği iş kazası riski. Ev sahipleri oldukça herhangi bir kaza olursa ne yaparız diye çok korkuyorlar. Çözümün bir an önce devreye sokulması önemli.

SGK’nın birçok ülke deneyiminden yola çıkarak hazırladığı sisteme göre göre, ev hizmetleri işinde, temizlikte, yaşlı bakımında hane içerisinde ev sahibinin işveren konumunda olduğu işlerde çalışanlar için iki tip sigortalılık yönteminde karar kılındı.

Ev içi işlerde çalışma saatine göre hesaplanacak çalışma süresi toplamda 10 günü geçmeyenler için ev sahipleri kupon yöntemi ile çalışanları adına sigorta primi yatıracak. 10 günden az çalışmalarda ev sahibi çalışanına ödemeyi parayla değil kuponla yapacak. SGK, kupon basımı ve kullanımı için PTT ve bankalarla görüşüyor.

Evine haftada bir gün temizlikçi alan ev sahibi, asgari ücretin saatlik tutarına göre hazırlanmış kuponlardan alarak temizliğe gelen kişiye çalıştığı saat kadar kuponu verecek. Evde çalışması biten kişi de, ev sahibinden aldığı bu kuponu banka veya PTT şubelerine giderek bozduracak ve karşılığında parasını alacak.

İşte bu aşamada kuponu paraya çeviren gündelikçiden SGK sadece yüzde 2 oranında iş kazası ve meslek hastalığı primi kesecek. Dolayısıyla kupon karşılığı 100 TL olan gündelikçiye banka veya PTT şubesi 98 TL ödeyecek. 2 TL SGK’ya iş kazası ve meslek hastalığı primi olarak gidecek.

Bu sayede 10 günden az çalışan gündelikçilerin iş kazası ve meslek hastalığı riskine karşı korunması sağlanacak. Ayrıca kuponla ödeme yapan ev sahibi de, evinde bir kişi çalıştırdı diye para cezası riskinden kurtulacak. Dolayısıyla ödemesini kuponla alan gündelikçi iş kazası riskine karşı korunmuş, ev sahibi de gündelikçisini yasal bir şekilde istihdam etmiş hale gelecek. Bu uygulama ev sahipleri açısından önemli bir kolaylık ve maliyet avantajı getiriyor.

Prim ödenecek, iş bitecek!

Evinde gündelikçiyi ayda 10 günden daha az çalıştıran ev sahibi, çalıştırdığı kişi adına sadece iş kazası ve meslek hastalığı primi ödeyecek. Bu primin amacı, iş kazası sonucunda bir yaralanma olduğunda sigortalının sürekli iş göremezlik geliri, iş kazası sonrası ölümlerde ise geride kalanların ölüm aylığı alabilmesidir. Dolayısıyla ayda 10 günden az çalışan gündelikçilere de bu haklar sağlanacak.

Ancak ev sahipleri için önemli bir istisna söz konusu. SGK iş kazası sonucu sigortalıya ödediği sürekli iş göremezlik gelirini ve geride kalanlara bağladığı aylığı iş kazasında sorumluluğu bulunan işverenden sorumluluğu oranında peşin olarak alıyor. Bir iş kazasının maliyeti işverenlere milyon liralara mal olabiliyor. Yeni düzenlemeyle gündelikçi çalıştıran ev sahiplerinden SGK bu şekilde para talep etmeyecek. Yani çalıştırdığı gündelikçi iş kazası geçirirse, SGK sigortalıya yaptığı ödemeler için ev sahibinin kapısını çalmayacak. Bu çok önemli bir kolaylık.

TÜİK’e göre 810 bin kişi var

Türkiye’de gündelikçi sayısını doğrudan veren bir istatistik yok. TÜİK’in istihdamın sektörel dağılımında kullandığı sınıflandırmada, ev içi işlerde çalışanlar, diğer hizmet faaliyetlerinde çalışanlar ve uluslararası örgütler ve temsilciliklerin faaliyetlerinde çalışanların toplam sayısını hanehalkı işgücü anketi vasıtasıyla öğrenmek mümkün.

Buna göre 2014 Mart itibarıyla 810 bin kişi bu üç sektörde istihdam ediliyor. İstihdamın yaklaşık yüzde 2’sinin bu sektörlerde gerçekleşiyor. Diğer yandan sektörde kayıtdışı istihdam oranı yüzde 46. Bu oran ev hizmetlerini tarım ve ormancılık sektöründen sonra kayıtdışı istihdamın en yüksek olduğu ikinci sektör haline getiriyor.

Kolay sigortalılık

Çalıştıkları saat toplamı ayda 10 günün üzerinde olanlar için SGK, kolay sigortalılık formülü uygulayacak. E Devlet veya internetten doldurulacak formla ev sahibi çalışanı SGK’ya bildirecek. Bu formda SGK’ya banka hesabı tanımlayacak. Belirlenen gün geldiğinde ev sahibinin banka hesabından, otomatik olarak, gündelikçinin çalıştığı gün kadar prim kesilecek.

Kayıt dışının cazibesi!

Kuponla ödeme yöntemini kabul etmeyecek pek çok gündelikçi bulunuyor. Özellikle eşi veya babası üzerinden sağlık hizmeti alan veya kayıtdışı çalıştığı için sosyal yardım alan kişiler bu şekilde ödemeyi kabul etmeyebilirler. SGK bu konuda da, ev sahibinin daha sonra başının ağrımaması için düzenlemeye bir madde eklemiş durumda. Buna göre, kuponla ödemeyi bir kez kabul etmeyen çalışan, bir daha bu hakkı talep edemeyecek. Yani geriye dönük olarak “ben bu evde temizliğe gitmiştim, ev sahibi beni SGK’ya bildirmedi” diyerek dava açamayacak.

Emeklilik primi…

Çalışma saati üzerinden aylık çalışma süresi 10 günü geçmeyen gündelikçiler emekli olmak için primlerini kendileri ödeyecek. Ücretinden sadece yüzde 2’lik iş kazası ve meslek hastalığı primi alınan gündelikçi, eğer isterse asgari ücret üzerinden yüzde 32,5 oranında prim ödeyerek emekli olma hakkına da kavuşabilecek. Yani gündelikçi alan ev sahibi, iş kazası ve meslek hastalığı primi ödeyecek, gündelikçi yaşlılık, malullük, ölüm ve genel sağlık sigortası primlerini kendi cebinden ödemek zorunda kalacak. 2014 yılının ikinci altı ayı için emekli olmak için prim ödemek isteyen gündelikçinin her ay cebinden 368,5 TL ödeme yapması gerekecek. Diğer yandan bu kişilerin ödedikleri primler 4/a’lı yani SSK’lı olarak değerlendirilecek. Yani bu kişiler 7.200 gün prim ödeyerek emekli olabilecekler.

Kaynak: Milliyet