Meslek Koduyla Devletin Geliri, İşçinin Maaşı Arttı

Bir yıl içinde asgari ücretten gösterilenlerin sayısı yüzde 18 azaldı…

Okan Güray Bülbül

Meslek kodu uygulamasıyla 2011 Aralık ayında SGK’ya bildirilen sigortalıların yüzde 45,7’si asgari ücretten bildirilmekteyken bu oran 2013 Ocak ayında yüzde 37,5’e indi.

Türkiye işgücü piyasasının yapısal problemlerinden en önemlisi kayıtdışı istihdam. İstihdam edilen her üç kişiden birisinin kayıtdışı olduğu bir işgücü piyasası ne istihdamdakiler, ne de işsizler için olumlu sonuçlar üretemiyor. 2013 Ekim ayı verilerine göre Türkiye’de 9 milyon 301 bin kişi kayıtdışı istihdam ediliyor. Kayıtdışıçalışan bir kişi sağlıkhizmetlerinden yararlanamadığı gibi emeklilik hakkına da kavuşamıyor.

BİR DE KAYIT İÇİNDE KAYITDIŞILIK VAR

Diğer yandan işgücü piyasasının yapısal sorunlarındankayıtdışı istihdamın bir de ‘kayıt içinde kayıtdışılık’ olarak ifade edilen ücret boyutu var. Bu durum, sigortalı olarak istihdam edilen kişilerin SGK’ya düşük ücretten bildirilmesi şeklinde gerçekleşiyor. Yani 3 bin TL maaşı olan doktor SGK’ya asgari ücret üzerinden bildiriliyor ve işveren primi düşük maaş üzerinden yatırıyor.

DEVLETE DE ZARAR VERİYOR

SGK’ya ücreti düşük bildirilen sigortalıya, emekli olduğu zaman çok daha düşük bir emeklilik aylığı bağlanıyor. SGK ise gerçekte sigortalıya ödenen ücret üzerinden değil de asgari ücret üzerinden prim topladığı için sigorta prim gelirlerini arttıramıyor.

BELİRTMEYENE 214 LİRA CEZA

Kayıtdışılığıengellemek adına 2012 yılının kasım ayından itibaren aylık prim ve hizmetbelgelerine meslek kodu bölümünü ekledi. Bu tarihten itibaren SGK’ya sigortalı ile ilgili prim ve hizmetbilgisigönderen işveren, sigortalıya ilişkin bir meslek kodu seçmek durumunda. Sigortalıya ait aylık prim ve hizmetbelgesinde meslek kodu bölümünün doldurulmamış olması halinde 2014 yılının ilk altı ayı için 214 TL idari para cezası uygulanıyor. Bu şekilde uygulanan idari para cezası meslek kodu girilmeyen her bir sigortalı için uygulanmakla birlikte her bir aylık prim ve hizmetbelgesi başına en fazla 2 bin 142 TL olarak uygulanabiliyor.

ASGARİ ÜCRETLİ DOKTOR DEVRİ ARTIK KAPANDI

Aylık prim ve hizmetbelgesine meslek kodu girilmesi ile birlikte SGK meslek ve ücret arasındaki ilişkiyi görmeye başladı. Bu şekilde doktorların, mühendislerin, profesyonelsporcularınücretleri SGK tarafından takip edilebilir hale geldi. Dolayısıyla asgari ücret üzerinden maaş almadıkları aşikar olan mesleklerin asgari ücret üzerinden SGK’ya bildirilmesi durumu tespit edilebilir oldu.

KİM NE KADAR MAAŞ ALIYOR?

SGK 2013 Ocak bildirimleri üzerinden mesleklerin ücret seviyelerini detaylı olarak inceledi. İnceleme sonrası SGK’ya bildirilen özelokulöğretmenlerininücretlerinin 2.311, mühendislerin 3.327, mimarların 2.554, doktorların 3.628, eczacıların 2.268, avukatların 2.329 TL, profesyonelsporcuların 2.382 TL olduğu görüldü.

DÜŞÜKSE DENETİM YAPILIYOR

Meslek kodları için ortalama ücret bunlar. Bu ücretlerden daha düşük bildirimde bulunan işyerlerine denetim yapılarak gerçek ücret üzerinden bildirim yapılması yönünde gerekli denetim ve cezai işlem yürütülüyor.

8 PUAN AZALMIŞ DURUMDA

Meslek kodu uygulamasıyla 2011 Yılı aralık ayında SGK’ya bildirilen sigortalıların yüzde 45,7’si asgari ücretten bildirilmekteyken bu oran 2013 yılı Ocak ayında yüzde 37,5’e gerilemiş durumda.

HAPİS CEZASI OLABİLİR

Gerçek ücret üzerinden bildirim yapmayan işveren, her bir çalışan ve her ay için iki asgari ücret tutarı kadar idari para cezası ödüyor. Bunun yanında hapis cezasıyla da karşılaşabiliyorlar.

6 SORU 6 CEVAP

Borçlanmayla 4 yıl erken olur

SORU: Eşim 15.10.1998 yılında ilk sigortalı olmuş. 24.01.1971 doğumlu ve toplam 61 gün ödemesi var. 3 tane de çocuğumuz var. Eşim ne zaman emekli olabilir? Korkut Yazan

CEVAP: 10.07.2030 tarihinde emekli olabilir. Doğum borçlanması yaparak iki çocuk için 1440 gün kazanabilir ve 4 yıl erken emekli olabilir.

Küfür ediyorsa fesih mümkün

SORU: Patronum devamlı küfürlü konuşuyor. İşi bırakıp gitmemizi istiyor. Ne yapalım? Muhammet Keskin

CEVAP: Bu durumda İş Kanuna göre işverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına uymaması nedeniyle iş sözleşmenizi feshederek kıdem tazminatı, ihbar tazminatı ve diğer tüm alacaklarınızı alarak işten ayrılabilirsiniz.

Sözleşmedeki koda bağlı

SORU: ‘İş sözleşmesinin tarafların talebiyle sona erdirilmesi sözleşmesi’ni imzaladım ve anlaşmalı olarak şirketimden ayrıldım. Bu şartlar altında işsizlik maaşı bağlanır mı? Berkit Parlar

CEVAP: Eğer fesih nedeniniz ‘belirsiz süreli iş sözleşmesinin işveren tarafından haklı sebep bildirmeden feshi’ olarak kodlanmışsa işsizlik ödeneği alabilirsiniz.

Toplam süre 15 olsun yeter

SORU: 8 yıldır bir firmada çalışmaktayım. Toplam SSK’lı sürem 15 yıl oldu, istifa edersem kıdem tazminatımı alabilir miyim? Yoksa aynı firmada 15 yıl çalışmam mı gerekiyor? Aynur Şahin

CEVAP: Aynı şirkette 15 yıl çalışmanıza gerek yok. Esas olan toplam sigortalılık süresidir. Şirketteki 8 yıllık kıdem tazminatınızı alırsınız.

İstifa eden maaş alamaz

SORU: Emekli olmak için gereken sigorta prim sayımı tamamladım. Yaşı beklemek için işimden ayrılırsam işsizlik ödeneğinden yararlanabilir miyim? Akif Akgün

CEVAP: Emekli olmak için yaşı beklemek nedeniyle işten ayrılanlar kendi istekleri ile işlerinden ayrılmış oldukları için işsizlik ödeneğinden yararlanamazlar.
Akşam