Memurların Kurumdan Kuruma ve Amirden Amire Değişen Hakları

Bütün memurların bazı hakları vardır ki bu haklar bazen kurumdan kuruma veya amirden amire değişebilmektedir. İşte bu haklardan birisi yol izni diğeri de torba kadro uygulamasıdır. Aynı kurum içerisinde bir amir yol izni verirken diğeri vermeyebiliyor ya da bir amir torba kadro uygularken diğeri uygulamıyor. Bütün yönleriyle konuyu izah ederek memurların bu haklarını alabilmelerinin yolunu göstereceğiz.

Yenişafak Gazetesinden Ahmet Ünlü bugünkü köşesinde ‘memurların kurumdan kuruma ve amirden amire değişen hakları’ başlığıyla memurların özlük hakları konusunda karşılaştığı farklılıkları yazdı.

Ünlü yazısının devamında:

Birçok kurumun yol izni uygulamasında objektif kriteri yok

657 sayılı devlet Memurları Kanunu’nun yıllık izin başlıklı 102’nci maddesinde; “Devlet memurlarının yıllık izin süresi, hizmeti 1 yıldan on yıla kadar (On yıl dahil) olanlar için yirmi gün, hizmeti on yıldan fazla olanlar için 30 gündür. Zorunlu hallerde bu sürelere gidiş ve dönüş için en çok ikişer gün eklenebilir” hükmü yer almaktadır.

Yol izniyle ilgili açıklamalara 62 seri No.’lu Devlet Memurları Kanunu Genel Tebliği’nde yer verilmiştir. Bu tebliğde; “Yasanın 102’nci maddesinde, zorunlu durumlarda memurlara yıllık izinler ine ek olarak gidiş ve dönüş için en çok dört gün izin verilebileceği öngörülmüştür. Bu iznin, bulundukları belediye ve köy sınırları dışında izinlerini geçiren memurlara, çok zorunlu ve çok ender durumlarda yetkili amirin gerek ve uygun görmesi halinde kullandırılması doğru olacaktır” ifadesine yer verilmiştir.

Tebliğe göre; bu iznin verilebilmesi için, memurların bulundukları belediye ve köy sınırları dışında izinlerini geçirmesi ile çok zorunlu ve çok ender durumlarda yetkili amirin gerek ve uygun görmesi gerekmektedir.

Bunun dışında yıllık izin kullanılması sırasında gidiş ve dönüş için idarenin takdiri ile verilen ikişer günlük yol süresinin verilmesinde bir kriter bulunmamakta olup, izin vermeye yetkili amirin iki dudağı arasındadır. Özellikle bazı kurumlarda bu iznin kullanılması sanki zorunluymuşçasına uygulanırken bazı kurumlarda ise hiç uygulanmayabilmektedir.

Birçok kurumun çıkarmış olduğu izin yönergelerinde yol izni, 657 sayılı Kanun’un 102’nci maddesindeki ifadelerle aynı içeriktedir veya hiçbir açıklamaya yer verilmemiştir. Ancak, bazılarında ise açıklamalara yer verildiği görülmektedir.

Bu çerçevede, Milli Eğitim Bakanlığı İzin Yönergesi’nin 7’nci maddesinde; Öğretmen dışındaki memurlar, kendilerine ikinci görev olarak okul/kurum yöneticiliği verilenler ve yüz yüze eğitim yapılmayan eğitim kurumlarında görevli öğretmenlerden yıllık izinlerini memuriyetlerinin bulunduğu yer dışında geçirecek olanların izin sürelerine, görev yeri ile iznin geçirileceği yerin uzaklığı dikkate alınarak ve zorunlu haller belirtilmek suretiyle izin vermeye yetkili amirlerince gidiş ve dönüş için en çok ikişer gün olmak üzere yol süresi eklenebileceği ifadesine yer verilmiştir.

Görüleceği üzere, MEB “zorunlu hallerde” devlet memurlarının yıllık izin hakkına ilave olarak verilebileceği belirtilen ve süresi en çok 4 gün olabilecek izinler için ilgili memurun zorunlu halin ne olduğunu belirtme zorunluluğunu getirmiştir. Başka birçok kurumda böyle bir zorunluluk bulunmamaktadır. Bu arada MEB’in izin Yönergesinin güncellenmesi gerektiğini de ifade etmek isteriz. Zira yönergede yer alan birçok unvan güncelliğini yitirmiştir.

Ancak, birçok kamu kurumunda yıllık izin kullanacak personele, gidiş ve dönüş için izin verilmesi konusu kurum amirlerinin takdirine bırakılmıştır. Hatta bir kurumun bir birim amiri yol izni kullandırırken başka bir birim amiri yol izni kullandırmamaktadır ve kimse de niçin kullandırmadığını soramamaktadır. Çünkü, yazılı kural olmayınca kuralsızlık kural haline gelebilmektedir.

Bu açıklamalar çerçevesinde, yol izninin nasıl kullandırılması gerektiğiyle ilgili olarak şunları ifade edebiliriz.

1- Yıllık iznin kullanımı sırasında gidiş dönüş için verilebilen yol izni, yıllık izinlerini memuriyet mahalli içerisinde kullanan memurlara verilemez. Adından da anlaşılacağı üzere, yol izni.

2- Her yıla ait izin hakkı için sadece bir defa verilebileceği gibi bir anlam çıkarılması madde metnine daha yatkın ise de her kullanılan izin sürelerine de ilave edilmesi mümkündür. Önemli olan zorunluluk halinin ispatıdır diye düşünüyoruz.

3- Amirlerin büyük bir takdir hakkına sahip olduğu yol izninin kullanımında, zorunlu halin ne olduğunun yıllık izin formunda belirtilmesi gerekmektedir. Şayet izin vermeye yetkili amir bu iznin kullanımında memurlar arasında farklı uygulama yaparsa belgeleriyle birlikte şikayet konusu yapılabilir.

4- 657 sayılı Kanun’da yer alan yol izni düzenlemesiyle ilgili olarak, kurumlar itibariyle uyguma birliğinin hatta kurum içi farklı uygulamaların ve memurlar arasında adil bir uygulamanın sağlanabilmesi için, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın konuya el atarak çıkarılacak bir izin tebliği ile bu iznin hangi hallerde ve nasıl verilebileceğine objektif kriterlerle açıklık getirilmesinin uygun olacağını düşünüyoruz.

İzinli memurlardan iznini keserek göreve çağrılması istenebilir mi?

Amirleri tarafından yıllık izin verilen memurlar yıllık izinden her zaman geri çağrılabilir. MEB yıllık izin yönergesinde bu husus şu şekilde belirtilmiştir; “Yıllık iznini kullanmakta olan memurlardan hizmetine ihtiyaç duyulanlar, izin vermeye yetkili amirler veya üst amirlerce yazılı veya kayıt altına alınmak şartıyla sözlü olarak göreve çağrılabilir. Bu durumda memurun belli yol süresini takip eden ilk iş gününde görevine dönmesi zorunludur.”

Görüleceği üzere hizmetine ihtiyaç duyulan memurlar izinden çağrılabilmekte ve memurun da buna uyması gerekmektedir. Ancak, belirli bir masraf edilerek çıkılan yıllık izinden geri dönülmesi halinde idarenin bazı masraflara katlanması gerekmektedir. Bu konuyla ilgili olarak Sayıştay Genel Kurulu’nun vermiş olduğu 07.12.1963 tarihli ve 2806/1 sayılı Karar’da; “Senelik izinlerini memuriyet mahalleri dışında geçirmekte olanlardan asli memuriyet mahallerine çağrılıp verilen görevi yaptıktan sonra geri kalan izinlerini geçirmek üzere tekrar izin kullanmakta oldukları mahallere avdet edenlere, asli vazife mahalline geliş ve izin kullanıldığı yere dönüş için yol masrafı ile yolda geçen günlere ait yevmiyelerinin verilmesinin uygun olacağı …..” ifadesine yer verilmiştir.

Torba kadro uygulaması da kurumdan kuruma ve amirden amire değişir

657 sayılı Kanun’un 68/B maddesinde düzenlenen torba kadro uygulamasında amirlerin çok büyük takdir hakları vardır. Madde metnine bakıldığı takdirde torba kadro uygulaması kendi içerisinde sübjektif unsurlar taşımakta ve atamada idareye geniş takdir hakkı tanımaktadır. Kanuna göre, idare istemediği takdirde torba kadro uygulaması yaptırılamaz. Ancak, aynı durumda olanlara yapılan uygulama idareden talep edilebilir ve yapılmazsa dava yoluyla alınabilir.

Bu konuda şu hususu da belirtmek gerekir ki, bazı kurumlar VHKİ kadrolarına dahi torba kadro uygulaması yaparken bazı kurumlar ise memurların hakkı olan uygulamalarda son derece cimri davranmaktadırlar. Dolayısıyla bu konularda çıkarılacak bir tebliğle objektif kurallar getirilmesi birçok sorunu kökten çözecektir.