Engellilere İstihdamın Önü Açıldı

Yeni kanun teklifiyle ‘korumalı işyeri’ statüsüne geçen işletmelere vergi indirimi yapılacak. Ayrıca, çevre ve gelir vergisinden de belli bir oranda muaf olacaklar.

Cem Kılıç

Evden çıkamayacak derecede engelli olan kişilere bakanlara “evde bakım hizmeti” adı altında aylık ödeme yapılıyor. Engelliye bakmakla yükümlü olan kişinin hanehalkı gelirinin kişi başına düşen tutar 510 TL’nin altında ise o kişi 765 TL evde bakım parası alıyor.

Meclis’ten geçen Torba Kanun’da engelli vatandaşlarımıza dönük pek çok düzenleme var. Kanunun genel çerçevesi engellilerin toplumsal hayata entegrasyonunun sağlanması üzerine. Türkiye’de 8 milyon engelli olduğundan bahsediliyor. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı verilerine göre ise Nisan 2013 itibarıyla Türkiye’de 1 milyon 558 bin engelli var.

Türkiye’de engelli vatandaşlarımızın yüzde 30’unun engellilik oranı yüzde 50’nin altında. Ancak istihdam söz konusu olunca, çoğu kez engelli istihdam etmekle yükümlü işyerleri idari para cezasına razı olarak engelli istihdam etmiyorlar. Bu noktada temel sebep işyerlerinin engellilerin istihdamı için gerekli fiziki şartlara uygun olmamaları.

Sadece işyerleri değil, pek çok büyükşehrimiz bile engelliler için uygun ulaşım imkanlarına sahip değil. Bu nedenle engellilerin çalışma yaşamında olmaları için yapılması gereken ilk iş, şehirlerin ulaşım imkanlarının uygun hale getirilmesi, işyerlerinin fiziki koşullarının engelli istihdamına elverişli konuma dönüştürülmesidir.

Korumalı işyerine destek

Engellilerin kamuda istihdam edilmesi konusunda 2011’de getirilen düzenleme ile merkezi sınav yapılıyor. 2012’de ilk kez yapılan Özürlü Memur Seçme Sınavı sonrası engelli memurların ataması yapıldı. Bu konuda artış trendi görülüyor.

Halen özel sektör işyerlerinden 50 ve daha fazla çalışanı bulunanların yüzde 3 oranında engelli istihdam etme zorunluluğu var. Engellilerin istihdamında kontenjan olarak adlandırdığımız bu yöntem dışında bir de korumalı işyeri uygulaması var. Çalışanlarının yüzde 75’i engelli olan ve en az 8 engellinin çalıştığı işyerleri “korumalı işyeri” olarak ifade ediliyor.

Kanun teklifinin yasalaşmasıyla “korumalı işyeri” statüsüne geçen işletmelere vergi indirimi yapılacak.

Diğer yandan “korumalı işyerleri” çevre ve gelir vergisinden belli bir oranda muaf tutulacaklar. Engelli istihdamını teşvik amacıyla, korumalı işyerlerinde istihdam edilen, işgücü piyasasına kazandırılması güç olan zihinsel ve ruhsal engelli çalışanlar için diğer kişi ve kuruluşlar tarafından karşılanan tutar dahil, yapılan ücret ödemelerinin yıllık brüt tutarının yüzde yüzü oranında işyeri indirimi uygulanacak. İndirim her bir engelli çalışan için 5 yıl süreyle geçerli olacak.

Yıllık indirilecek tutar, her engelli çalışan için asgari ücretin yıllık brüt tutarının yüzde 150’sini aşamayacak. Bir diğer deyişle “korumalı işyerlerinde” istihdam edilen engellilerin maaşları devlet tarafından ödenecek. Bu işyerlerinde istihdam edilen engellilerin işsizlik sigortası primlerinin işveren payı da Hazine tarafından karşılanacak.

Araçlarda ÖTV indirimi

Yeni getirilen kanunla engellilerin araç sahibi olması durumunda vergi indirimi de sağlanacak. Tekerlekli sandalye ya da sedye kullanımı zorunlu olan engellilerin yüksek tavanlı araçları için ÖTV indirimi yapılacak. ÖTV indiriminin yapılabilmesi için engellilerin tekerlekli sandalye ve sedye kullanma zorunluluklarını sağlık kurulu raporu ile belgelemesi gerekecek.

65 yaş üstüne bakım hizmeti

Kanun teklifinde bir değişiklik de 65 yaş üstü kişiler için öngörülmüş durumda. 65 yaşını doldurmuş ve her ne ad altında olursa olsun her türlü gelirler toplamı esas alınmak suretiyle, hane içinde kişi başına düşen ortalama aylık gelir tutarı, asgari ücretin aylık net tutarının üçte birinden (282 TL) az olan kişilere bakım hizmeti verilebilecek. Bakım hizmetinin hizmet alımı yoluyla yapılması öngörülmüş durumda.

Yeni düzenleme ile minibüs ve otobüs uygun hale getirilecek

Tüm belediyeler, şehir içinde kendilerince sunulan ya da denetimlerinde olan, sürücü koltuğu hariç, 9 veya daha fazla koltuğu bulunan araçlarla sağlanan toplu taşıma hizmetlerinde, engelliler için düzenleme yapacaklar. Yani hem belediye otobüsleri, hem de belediyelerin denetimindeki minibüsler, dolmuşlar ve halk otobüsleri engellilere uygun hale getirilecek.

Yolcu gemileri ile özel ve kamu şehirlerarası toplu taşıma araçları ile turizm taşımacılığı yapılan araçlar ise 7 Temmuz 2018 tarihine kadar engelliler için uygun duruma getirilecek. Ayrıca öğrenci ve personel servisleri de 7 Temmuz 2018’e kadar engellilere uygun hale getirilecek. Engellilerin eğitim hakkı açısından bu düzenleme çok önemli.

Kanunun yasalaşmasından 6 ay sonra, yeni üretilen ve sürücü koltuğu hariç dokuz veya daha fazla oturma yeri olan araçlardan engelliler için uygun olmayanlara, yetki belgesi, izin veya ruhsat verilmeyecek.
Milliyet