Dava İle Aylığınızı Yükseltebilirsiniz

Kayıtdışı çalıştırılan ya da ücreti düşük gösterilen çalışanlar, emeklilik döneminde sıkıntı çekmemek, düşük aylık almamak için yasal yollara başvurmalı.

Sigortasız çalışma ya da diğer tabirle kayıtdışı istihdam, Türkiye’nin en önemli sorunlarından birisi. Son yıllardaki düşüş eğilimine rağmen hâlâ yüksek seviyelerde.

Ücreti düşük bildiriyor

“Peki, kayıtdışı çalışma ile emekli aylıkları arasında ne alaka var?” diyenler için hemen söyleyelim,doğrudan alaka var. Kayıtdışı istihdamın iki türü var;

*Çalışanlar SGK’ya hiç bildirilmiyorlar.

*Ya da gerçek ücretlerinden değil de daha düşük ücretle bildiriliyorlar.

Her iki durumda da çalışan kişinin alacağı aylık daha düşük bağlanıyor.

İki aşamalı yol var

Diyelim ki bir işyerinde beş yıl çalıştığınız halde sadece üç yıl sigortalı olduysanız, emekli aylığınızın hesabında iki yıllık prim kaybı var demektir. Ya da işyerinizde 2000 lira brüt ücretle çalıştığınız halde SGK’ya bildiriminiz asgari ücret şeklinde yapılmışsa, alacağınız emekli aylığı da yarı yarıya düşecek demektir.

Peki kayıtdışı çalıştırılan bir kişi olarak hakkınızı aramak için nasıl bir yol takip edebilirsiniz? Takip edeceğiniz yol iki aşamalı; önce SGK’ya şikayet sonra iş/sosyal güvenlik mahkemesinde dava.

Önce SGK’ya şikayet edin

Eğer çalıştığınız işte hiç sigortanız yapılmadıysa ya da bazı dönemlerde boşluk varsa ya da ücretiniz SGK’ya düşük bildirildiyse, ilk yapmanız gereken SGK’ya dilekçe vermek. Bu dilekçeyi çalışırken verebileceğiniz gibi işten ayrıldıktan sonra da verebilirsiniz. Fakat çalışırken vermeniz, iddianızın ispatı açısından kolaylık sağlayacaktır.

İşyerinize gelen SGK denetim elemanı, sizi işyerinde görür ve tutanağa isminizi alırsa, işiniz daha da kolay olur. SGK’ya vereceğiniz şikayet dilekçesinin ekine, iddianızı destekleyecek belgeleri koymanız da avantaj sağlar. Örneğin yüksek ücret aldığınızı gösterir yazılar, sigortasız çalıştığınız döneme dair imzanızı taşıyan belgeler gibi.

SGK incelemesiyle prim gününüzün artması veya brüt kazançlarınızın yükselmesi, emekli aylığınızı da doğrudan artırmış olacak. Aşağıda sizin için hazırladığımız örnek dilekçeyi kullanabilirsiniz.

Mahkeme yolu için ‘5 yıl’ şartı

Kimi durumlarda SGK’ya yapılan şikayetler sonuçsuz kalabiliyor. Belgelerin yetersizliği, işyeri kayıtlarının düzensizliği gibi nedenlerle SGK’nın yaptığı inceleme sonucu iddianızı ispat edememiş olabilirsiniz. Bu durumda tek alternatifiniz iş veya sosyal güvenlik mahkemesinde hizmet tespit davası açmak. Açacağınız davada aynen SGK’ya verdiğiniz şikayet dilekçesindeki iddiaları, delilleriyle birlikte mahkemeye sunacaksınız.

Lehte kararlar çok

Şikayet aşamasında sonuçsuz kalmış pek çok hizmet tespitinin yargı kararıyla çalışanlar lehine sonuçlandığını biliyoruz. Ancak hizmet tespit davası açabilmeniz için, işten ayrıldığınız yıldan itibaren beş yıllık sürenin dolmamış olması gerekiyor. Bu süreyi geçirdikten sonra dava açma imkanınız bulunmuyor.

Hizmet tespiti talebi

Oysa SGK’ya şikayet için böyle bir süre sınırlaması bulunmuyor. İşten ayrıldıktan sonra ne kadar yıl geçmiş olursa olsun, şikayet yoluyla SGK’dan hizmetinizin tespitini talep edebiliyorsunuz. Yine de aradan uzun yılların geçmesi halinde iddianızı ispatlama ihtimalinin zayıfladığını hatırlatmış olalım.

Hiç düşünmeden hakkınızı kullanın

Soru: Sadettin Bey, bir otel işyerinde 1.6.1999-30.10.2010 yılları arasında çalıştım. Ancak bu süre zarfında hem sigorta primlerimde boşluklar var hem ücretim SGK’ya asgari ücret üzerinden bildirilmiş. Oysa ben bu sürenin tamamında asgari ücretin iki katı civarında ücret alıyordum. Bu konuda SGK’ya dilekçe verdim ama sonuç çıkmadı. Dava açmamı tavsiye eder misiniz?

Cevap: Değerli okurum, dava açmanız ve hizmetlerinizi tespit ettirmeniz halinde hem prim gününüz hem kazancınız artmış olur. Böylece emekli aylığınıza da olumlu yansıması olacaktır. 2015 yılı sonuna kadar dava açma hakkınızı kullanmanızı tavsiye ederim.

SADETTİN ORHAN – BUGÜN GAZETESİ