Türkiye’nin pek çok bölgesinde, 29-30-31 Mart tarihlerinde yaşanan don olayı, özellikle meyve ağaçlarına büyük zarar verdi. Üretici birliklerinin tahminine göre kayısı ve kivide yüzde 80’e varan ürün yandı; Türkiye’nin ihracatta açık ara önde olduğu fındık üretimi ise ciddi yara aldı. Düşen rekolteler tüketiciye zam olup yağarken, tarım il müdürlükleri yetkilileri ile ziraat odaları birlikleri, hasar tespit çalışmaları için kendi bölgelerinde çalışmayı sürdürüyor. Büyük çoğunluğu sigortasız çiftçi ise hükümetten destek bekliyor.

Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’ndan alınan bilgiye göre iki hafta içinde tamamlanması beklenen hasar tespit çalışmaları Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’a sunulacak.

Başbakan’ın incelemelerinden sonra Bakanlar Kurulu’nun yeni bir kararname çıkarması bekleniyor. Alınan bilgiye göre kararnamede öncelik, kredi borçlarının ertelenmesi yönünde olacak. Zarar gören çiftçilere birkaç yılı kapsayacak şekilde faizsiz kredi verilmesi ve üretimin desteklenmesi de üzerinde düşünülen çözümler arasında yer alıyor.

Bu arada Tarım Sigortaları Havuzu da (TARSİM) sigorta yaptıran çiftçilerin zararını karşılayacak. TARSİM Genel Müdürü Bülent Bora, don nedeniyle 55 bine yakın ihbar aldıklarını belirterek, çalışanların hasar tespiti için bu bölgelerde çalıştıklarını söyledi. İhbarların dörtte birinin tespitinin tamamlandığını dile getiren Bora, “Mayıs ayında kesin tespitler bitecek. Çiftçilerde sigortalılık oranı yüzde 70’e ulaştı. Ancak bu oran, en çok hasarın olduğu düşünülen kayısı üreticilerinde yüzde 45, fındıkçılarda ise yüzde 15’e düşüyor” dedi.

FINDIK

‘Destek tarihleri geri çekilebilir’

Keşap Fındık Üreticileri Birliği Başkan Vekili Özer Akbaşlı, en çok fındığın üretildiği Giresun’da 73 bin çiftçinin 7 bini, Ordu’da ise 102 bin çiftçinin ancak 2 bininin sigortalı olduğunu söyledi. Donun ardından Giresun kalite iç fındığın 12.10 TL olan kilogram fiyatıyla Ordu kalite iç fındığın 11.70 lira olan fiyatının 18.50 liraya çıktığını dile getiren Akbaşlı, “TARSİM kurulunca Tarım Afet Yasası da kaldırıldı. Dolayısıyla sigortasız çiftçiyi koruyan hiçbir mevzuat yok. Çiftçiye bu yılın alan bazlı gelir desteği seçimden önce ödendi. Belki 2015’te ödenecek destek, bu yıla çekilip biraz da artırılırsa çiftçi nefes alabilir” dedi.

KİVİ

‘Ürün tahsisi bile yapamıyoruz’

Türkiye’deki kivinin yüzde 45’ini üreten Ordu Kivi Üreticileri Birliği’nin Başkanı Yusuf Uzunlar, kivi üretim alanlarının fındık bahçesi olarak görünmesi nedeniyle çiftçinin sigorta yaptıramadığını anlattı. Ordu’da meyvenin yüzde 80’inin yandığını ifade eden Uzunlar, şunları söyledi: “Burada yerler müşterek; kardeşler dağılmış, bir araya gelip imza atmaları gerek ki ürün tahsisi yapılabilsin. Biz bunun üreticinin imzasıyla yapılabilir hale gelmesini istiyoruz. Sigorta yaptıramadığımız için de afet kapsamına alınmak istiyoruz ama yasa olmadığı için elimiz kolumuz bağlı.”

KAYISI

‘Dekar başına yardım olabilir’

Malatya Ziraat Odası Başkanı Fevzi Çicek, 2010’daki dondan sonra çiftçinin dekar başına 150 lira destek aldığını, ancak sonrasında çiçek dönemindeki hasarların da sigorta kapsamına alındığını söyledi. Bu nedenle sigortasız çiftçinin şu anda herhangi bir talepte bulunmasının mümkün olmadığını ifade eden Çiçek, “4 yıl önceki gibi bir destek çiftçiyi rahatlatabilir” diye konuştu.

‘DONUN ETKİSİ 2-3 YIL SÜRER’

Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, Karadeniz’de üreticinin elinde fındık kalmadığını belirterek, donun yapraklanma, sürgün gelişim ve çotanak oluşum devresindeki ürüne büyük zarar verdiğini, etkisinin de 23 yıl devam edeceğini söyledi. Bayraktar, “Afet yaşayan çiftçilerimize nakdi destek ödemesi yapıl-malıdır. Ayrıca kredi ve prim borçlarının faizsiz ertelenmesi, bir sonraki üretim için ihtiyaçları olan finansmanın sağlanması için kredi temininde kolaylık gösterilmesi gerekiyor” dedi.