BES’e Dair En Çok Sorulan Sorular?

1 Ocak’tan itibaren 6 milyon çalışan otomatik katılım uygulaması ile Bireysel Emeklilik Sistemine (BES) girecek. İşverenler, 45 yaş altı tüm çalışanlarını zorunlu olarak BES’e sokacak, ancak çalışanlar isterlerse 2 ay içinde sistemden çıkabilecek. Bir anlamda sisteme giriş zorunlu, çıkış serbest olacak.

Yeni uygulama ilk olarak 1.000 ve üzeri çalışanı olan şirketlerden başlayacak, Nisan ayında ise kamu çalışanları devreye girecek. Böylece, 2017’nin sonuna kadar sosyal güvenlik kapsamında olan 20,4 milyon çalışanın yüzde 29’u bireysel emeklilik ile tasarruf edecek.

Otomatik katılımda tüm işlemleri işveren, anlaştığı emeklilik şirketi ile birlikte yürütecek. Çalışanın ise maaşından her ay belli bir miktar kesilip, tasarruf için emeklilik planlarına aktarılacak.

1- Kimleri kapsıyor?

İster kamu olsun ister özel sektör bir işyerinde çalışan ve 45 yaş altındaki Türk vatandaşı veya mavi kartlı olan tüm çalışanları.

2- Uygulama zorunlu mu?

Tüm işverenler, çalışanlarını, 1 Ocak’tan itibaren BES’e zorunlu dahil edecek. Giriş zorunlu olacak ancak çalışan isterse 2 ay içinde istediği zaman çıkabilecek ki, buna cayma hakkı deniyor.

3- İşverenin sorumlulukları neler?

İşveren, otomatik katılım için kendisinin seçeceği bir emeklilik şirketi ile sözleşme yapacak. Her ayın başında, çalışanların maaşından BES için kestiği tutarı -ki, buna katkı payı deniyor- emeklilik şirketine aktarmak zorunda.

4- İşverenin herhangi bir katkısı olacak mı?

Hayır, işverenin hiçbir katkısı olmayacak. Devlet katkısı olacak.

5- Devlet ne kadar katkı yapacak?

Devlet üç tür katkı yapacak. Birincisi; maaşlardan kesilip, BES’e ödenen katkı paylarına devlet de yüzde 25 katkı yapacak. Çalışanın maaşından her ay 100 lira kesilecekse, devlet de 25 lira katkı yapacak. İkincisi; cayma hakkını kullanmayıp, sistemde kalan çalışanlara 2. ayın sonunda bin lira daha ilave katkıda bulunulacak. Üçüncüsü; emeklilik hakkını elde eden çalışanların, birikimlerini en az 10 yıllık gelir sigortasına yatırmaları halinde devlet, birikimin yüzde 5’i kadar daha katkı yapacak.

6- Çalışanın birikimlerinin hangi fonlarda değerleneceğine kim karar verecek?

İşveren, her bir çalışanından, birikimlerini değerlendirmek istediği fon tercihini soracak. Çalışan seçim yapmazsa, işveren, çalışanı adına tercih yapabilecek.

7- İşveren sorumluluklarını yerine getirmezse cezası olacak mı?

İşveren çalışanını zamanında otomatik katılıma dahil etmez ya da katkı payını geç ve eksik yatırırsa; çalışanın birikimlerinden doğan para kaybını işveren karşılayacak. Ayrıca işverenin yapacağı her bir ihlal için Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından para cezası kesilecek.

8- İşveren emeklilik şirketini değiştirebilecek mi?

İlk 2 yıldan sonra başka bir emeklilik şirketine geçebilecek.

9- İşveren, çalışanı işten çıkardığında emeklilik planı ne olacak?

Eğer çalışan başka bir işyerine geçmezse, çalışanın isteği doğrultusunda emeklilik planı eski işyerinden devam edecek. Çalışan başka bir işyerine geçer ve o işyeri de otomatik katılım kapsamında ise emeklilik planındaki tüm birikimleri yeni işyerinde aktarılacak. Yeni işyeri otomatik katılım kapsamında değilse çalışan isterse eski işyerindeki planına devam edebilir.

10- Katkı payı ödemelerini kim takip edecek, işlemleri kim yapacak?

Tüm sorumluluk işverene ait. İşverenler, isterlerse iş yükünü emeklilik şirketine devredebilecek.

11- İşveren, çalışanını sisteme sokarken herhangi bir masraf yapacak mı?

İşverenden hiçbir masraf alınmayacağı gibi çalışanlar da giriş aidatı ya da şirket yönetim gideri gibi hiçbir ödeme yapmayacak. Sadece çalışanların birikimleri üzerinden fon işletim gideri kesintisi yapılacak.

12- Çalışanı işten ayrılması durumunda bildirim kime yapılacak?

Emeklilik şirketine yapılacak.

13- Çalışanlar otomatik katılımdan ne zaman emekli olacak?

En az 10 yıl kalan ve 56 yaş koşulunu sağlayan emekliliğe hak kazanacak.

14- Yeni sisteme hangi şirket, ne zaman girecek?

1 Ocak-1 Nisan arasında 1.000 ve üzeri çalışanı olan işletmeler. 1 Nisan-1 Eylül arası 249-1.000 çalışanı olan işletmeler ile kamu şirketleri. 1 Eylül-1 Ocak 2018 arası 100-249 çalışanı olan işletmeler. 1 Ocak 2018’den itibaren de 50-100 çalışanı olan işletmeler.

15- İşverenlere maaşlardan yapılacak kesintilerin emeklilik şirketlerine aktarımı için süre tanınacak mı?

Tanınmayacak. 1.000 ve üzeri çalışanı olan işletmeler 2017’nin ilk maaşlarından kesintileri yapıp, emeklilik şirketine aktarmak zorunda. Aynı şekilde 250 ve üzeri çalışanı olan işletmeler de Nisan ayına ait maaşlarını yatırırken kesintileri yapmış olacaklar.

İŞVEREN MAAŞLARDAN NE KADAR KESİNTİ YAPACAK?

Her bir çalışanın, prime esas kazancının yüzde 3’üne karşılık gelen tutar her aybaşında kesilip, BES’e aktarılacak. Asgari ücretli çalışan için, bugünkü hesaplamayla, maaştan aylık 50 lira, yıllık da 600 lira kesilecek. Otomatik katılımda en düşük kesilecek aylık tutar, bugün için 50 lira.

Aylık prime esas kazanç, 2.000 liraysa, maaştan aylık 60 lira, yıllık da 720 lira kesilecek.

Aylık kazanç, 5.000 liraysa, maaştan her ay 150 lira kesilecek.

Otomatik katılım için aylık en yüksek kesilecek tutar ise, 321 lira ki bu da bugün için 10.705 lira aylık alanlar için geçerli.

Eğer aylık maaşınız 15 bin liraysa sizden 450 lira (prime esas kazancının yüzde 3) değil, 321 lira kesinti yapılacak.

Noyan DOĞAN – Hürriyet