Başkanlık İçin Daraltılmış Seçim Sistemi Modeli

Referandumda Cumhurbaşkanlığı sisteminin onaylanması halinde, yeni hükümet sistemiyle uyumlu bir işleyiş için seçim sisteminin değişmesi gündeme gelecek. 3 seçenek masada ancak ilk kez merhum Turgut Özal döneminde uygulanan daraltılmış bölge seçim sistemine sıcak bakılıyor.

EROL METİN

Cumhurbaşkanlığı sistemine geçişi öngörün anayasa değişikliği paketinin, Nisan ayında referanduma gidilerek kabul edilmesi halinde uyumlu bir işleyiş için seçim sisteminin değişmesi gündeme gelecek. Sistem değişikliğine ilişkin seçenekler şimdiden AK Parti kulislerinde konuşulmaya başlandı. Yüzde 10’luk seçim barajının aşağıya çekilerek mevcut sistemin aynen korunması, dar bölge ve daraltılmış bölge şeklinde 3 farklı model üzerinde tartışmalar yürütülüyor. Milletvekilinin parti genel merkeziyle olan irtibatını zayıflatacağı ve etnik temelli partilerin belli bölgelerdeki hakimiyetini pekiştireceği gerekçesiyle dar bölge seçim sistemine pek sıcak bakılmazken, daraltılmış bölge seçeneğine ise yeşil ışık yakılıyor.

Kendi aralarında fikir alışverişinde bulunan AK Parti’li vekillerin tereddütle yaklaştığı dar bölge sistemi, İngiliz modeli olarak biliniyor. Bu modelde, ülkenin parlamentodaki milletvekili sayısı kadar seçim bölgelerine ayrılması öngörülüyor. Buna göre, 2019’da uygulanması planlanan Cumhurbaşkanlığı sisteminde milletvekili sayısının 600’e çıkmasından dolayı Türkiye, 600 seçim çevresine bölünecek. Belirlenen seçim çevresinde en çok oyu alan partinin adayı milletvekili seçilecek. Dar bölge modelinde milletvekili, kendi seçmeniyle bütünleşerek genel başkan karşısında daha güçlü hale geliyor. Dar bölgede bağımsız adayların seçilme şansları da artıyor. Belediye başkanlığı seçimlerine benzetilen dar bölge sistemi, belli partilerin birinci oldukları bölgelerde tüm milletvekilliklerini kazanmalarının önünü açıyor.

Sıcak bakılan daraltılmış bölge sisteminde ise siyasi partiler her seçim çevresinde birden fazla milletvekilliği için yarışa giriyor. Daraltılmış bölge seçim sistemi, Türkiye’de ilk kez Özal döneminde 1987 ve 1991 seçimlerinde uygulanmıştı.

MHP 18 VEKİL KAYBEDER iDDiASI

CHP’nin hukukçu vekillerinden Ömer Süha Aldan, daraltılmış bölge modelinin uygulanması durumunda Türkiye genelinde en yüksek oyu alan AK Parti’nin milletvekili sayısını daha da arttıracağını, CHP’nin ise sabit kalacağını söyledi. Batı’daki büyük kentlerde vekil çıkarmakta sıkıntı yaşayacak olan HDP’nin Doğu ve Güneydoğu’daki kazanımlarla bu kaybını telafi edebileceğini belirten Aldan, yaptığı hesaplamayla MHP’nin daraltılmış bölgede 18’e yakın milletvekili kaybedeceği sonucuna vardığını ifade etti.

Kaynak: Karar Gazetesi