Kullanılmayan Yıllık İzin Ücretinden Prim Kesilir mi?

işçilere aylık ödenen paranın asgari ücretin 7.5 katına kadar olan kısmından sosyal güvenlik primi kesintisi yapılır, aşan tutardan kesinti yapılmaz. Peki, işten ayrılırken topluca ödenen kullanılmayan yıllık izin ücretleri, ihbar tazminatı, kıdem tazminatı gibi ödemelerden prim kesilir mi? Ücret dışındaki hangi ödemelerden prim kesintisi yapılır? Mevzuatta yapılan son değişiklikler çerçevesinde çalışanlardan yapılan prim kesintileri…

Sosyal güvenlik primleri, prime esas kazanç üzerinden alınır. Prime esas kazanç tutarı en az asgari ücret, en fazla da asgari ücretin 7.5 katı arasında olabilir. Buna göre, 2021 yılı için günlük prime esas kazanç tutarı 119.25 TL ile 894.38 TL arasında, aylık prime esas kazanç tutarı da 3 bin 577.50 TL ile 26 bin 831.30 TL arasında olabilir.

Çalışanlara yapılan ödemelerin hangilerinin prime esas kazanca dahil edilip hangilerinin edilmeyeceği bir yandan emekli aylığını etkilemesi, bir yandan da çalışırken ele geçen paranın miktarı açısından önemlidir. 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, bazı istisnalar hariç olmak üzere genel olarak çalışanlara yapılan düzenli ödemelerin tamamının prime esas kazanca tabi tutulmasını, yani prim kesintisi yapılmasını öngörüyor. İhbar ve kıdem tazminatı başta olmak üzere işçilere yapılan bazı ödemelerden ise prim kesintisi yapılmıyor.

Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nde değişiklik yaptı. Resmi Gazete’de dün yayımlanan yönetmelik ile prime esas kazançların kapsamı düzenlenirken, uygulamada tereddüde yal açan bazı hususlar da açıklık kazandı. 4/a (SSK) statüsündeki çalışanların prime esas kazançlarının belirlenmesinde uygulanacak kuralları düzenleyen yönetmeliğin 97.maddesine yeni fıkralar eklendi.

İşçilerin hak kazanıp da kullanmadıkları izin ücretleri işten ayrılırken topluca ödeniyor. Yönetmeliğe göre, kullanılmayan izin ücretleri sigorta primi kesintisi bakımından işten ayrılma sonrası ödemenin yapıldığı aydaki prime esas kazanca dahil edilecek. Bunun anlamı şu: Diyelim brüt ücreti 8 bin lira olan bir işçiye işten ayrılırken, kullanmamış olduğu 120 günlük izin ücreti de ödendi. 120 günlük brüt ücretin karşılığı 32 bin lira, son ay alınan ücrete ilave edildiğinde aylık brüt kazanç 42 bin lira olur. Bu kazancın 26 bin 831.30 TL’ye kadar olan kısmından hem yüzde 15 oranında sosyal güvenlik primi ve işsizlik sigortası primi işçi payı, hem de gelir vergisi kesilir. Kalan 5 bin 168.70 TL’lik kısımdan ise sadece gelir vergisi kesilir, prim kesilmez.

TOPLU SÖZLEŞME ÜCRET FARKLARI İLGİLİ AYIN KAZANCINA DAHİL EDİLİR

Toplu iş sözleşmeleri çoğunlukla geriye dönük uygulanıyor. Örneğin kamu işçileri için bu yıl imzalanan 2021-2022 yıllarını kapsayan toplu iş sözleşmesinin bir kısmı ocak ayından, bir kısmı da mart ayından geçerli uygulanacak. 2021 yılı için yapılan zamdan kaynaklanan ücret farkları daha sonra topluca ödenecek. Bu ücret farkları, ilişkin oldukları ayların prime esas kazancına eklenecek.

Toplu iş sözleşmesine tabi işyerlerinde bir aydan fazla rapor alan işçilere, SGK’nın ödediği iş göremezlik ödeneğinin yanı sıra işverenlerce de ayrıca ücret ödenmesi durumunda, bu ücretler raporlu ayların kazancı olarak kabul edilecek.

Ücret dışında çalışanlara ödenmekte olan prim, ikramiye gibi her türlü ödemeler, ödemenin yapıldığı ayın kazancına dahil edilerek prim kesintisine tabi tutulacak.

ÜCRET DIŞINDAKİ TAVANI AŞAN ÖDEMELER ERTESİ AYA DEVREDER

Çalışanlara, ücretinin yanı sıra prime esas kazanca dahil edilebilecek nitelikte ücret dışında ödeme yapılması halinde, bu kazançlar prime esas kazanç tavanını aşmamak şartıyla prim kesintisine tabi tutulacak. Ancak, her iki kazanç toplamının üst sınırı, yani 2021 yılı için aylık 26 bin 831.30 TL’yi aşması halinde ücret dışındaki ödemenin üst sınırı aşan kısmı takip eden iki ayın prime esas kazanç tutarına dahil edilecek.

ERTESİ AYA DEVİR İKİ AYI AŞAMAZ

İşçinin ücretsiz izin, istirahat gibi nedenlerle ay içinde çalışmasının bulunmadığı ve ücret almadığı aylarda ücret dışında bir ödeme yapılması halinde, bu ödemeler, ödemenin yapıldığı ayı takip eden iki ayın prime esas kazancına ilave edilecek. İşçinin takip eden iki ayda da çalışmaması durumunda ücret dışındaki bu ödemeler prime esas kazanca dahil edilmeyecek.

İşe iade davasını kazanan veya arabulucu vasıtasıyla işe iadesi kararlaştırılan işçi işe başlatılsın veya başlatılmasın boşta geçen sürelerin 4 aya kadar kısmının ücretinin ödenmesi gerekiyor. İşçilere çalışmadıkları sürelere ilişkin bu şekilde yapılan ödemeler, çalışılmayan aylara ait kazanç olarak kabul edilecek ve işsizlik sigortası primi de dahil olmak üzere prim kesintisi yapılacak.

Özellikle kamuda çalışanlar için idari yargı tarafından verilen kararlara istinaden fiilen çalışmadıkları süreler için ücret ve benzeri nitelikte ödeme yapılması halinde, ücretler ilişkin olduğu aylara mal edilecek. Ücret dışındaki diğer ödemeler ise ödemenin yapıldığı ayın kazancına dahil edilmek suretiyle prime tabi tutulacak.

KIDEM TAZMİNATINDAN PRİM KESİNTİSİ YAPILMIYOR

İşçiye yapılan ayni yardımlar, ölüm, doğum ve evlenme yardımları, görev yollukları, seyyar görev tazminatı, kıdem tazminatı, iş sonu tazminatı veya kıdem tazminatı mahiyetindeki diğer toplu ödemeler, keşif ücreti, ihbar tazminatı ve kasa tazminatından prim kesintisi yapılmıyor. Bu uygulama aynen devam edecek.

Kaynak: Habertürk – Ahmet Kıvanç