Prim Borçlu Esnafa Emeklilik Torba Yasa’da

Yaklaşık iki aydır Çalışma Bakanlığı’nın hazırladığı Torba Yasa’yı bekliyoruz.

Yaklaşık iki aydır Çalışma Bakanlığı’nın hazırladığı Torba Yasa’yı bekliyoruz. Bu torbada hem esnafı hem de sağlıkta prim borcu olanları ilgilendiren çok önemli düzenlemeler var. Bu düzenlemeler tam bir af sayılmayabilir, ancak özellikle esnaf açısından çok önemli sonuçlar ortaya çıkaracak düzenlemeler.

Şu an itibariyle yasa Başbakanlıkta. Önümüzdeki hafta içerisinde Meclis’e sevk edilmesi bekleniyor. Bugünkü konumuzu ilgilendirmesi bakımından Torba Yasa’da esnafı ilgilendiren düzenlemeye bir kez daha bakmakta fayda var:

“Bağ-Kur (4/b) kapsamında prim borcu olanlardan, 12 ay ve üzeri borca sahip olanların borçları, 3 aylık ödeme süresi tanındıktan sonra, ödenmemesi durumunda sigortalılık süreleriyle birlikte silinecek.”

Yani borçlu oldukları dönemler sigortalı olarak artık değerlendirilmeyecek. Diğer yandan prim borcu olup da ödemeyen esnafın, bu düzenlemeyle emeklilik hesabından silinecek sigortalılık sürelerini sonradan tekrar kazanması mümkün olacak. Ekonomik imkanları ne zaman elverişli olursa o zaman SGK’ ya gidip silinen süreleri o günkü “borçlanma” rakamları üzerinden borçlanır yani öderse o zaman tekrardan kaybettiği süreleri emeklilik için kazanmış olacak.

Üç farklı etkisi olacak

İşte bu noktada getirilen düzenlemenin prim borcu olan esnaf açısından çok önemli üç etkisi ortaya çıkmakta. Birincisi, esnafın emekliliğini etkilemesi bakımından: Artık için prim ihtiyacı kalmayan esnaf ödeyemediği primler için endişelenmeyecek. Çünkü emeklilik için yeterli primi olanlar emeklilik sonrası kalan prim borçlarından kurtulmuş olacaklar. Bu düzenleme bu durumda olanlar için af niteliğinde olacak. Emeklilik için halen prim ödemesi gereken esnaftan ise borcu olanlar sadece emeklilik için yeter prim miktarını ödeyip geriye kalan prim borçlarından kurtulabilecekler. Yani 2 yıllık prim borcu olan bir esnaf, emekliliği için borcun sadece yarısı yeterliyse sadece 1 yıl için borçlanacak, geriye kalan 1 yıllık sigortalılığı iptal edilmiş olacak.

Sonuç olarak yakında gelecek olan düzenlemeyle borcu olduğu için emekli olamayanlara önemli bir kolaylık sağlanarak emekli olmalarının önü açılacak.

Torba Yasayla gelecek düzenlemenin esnaf açısından önemli ikinci etkisi ise sağlıktan yararlanmayla ilgili olanı. Mevcut koşullarda esnafın 60 gün ve üzerinde prim borcu varsa sağlıktan yararlanması mümkün değil. İşte yeni durumda esnafın prim borcunu taksitlendirmesi veya daha sonra borçlanma yoluyla borcunu kapatması halinde de sağlıktan yararlanmasının önü açılmış olacak.

SSK’dan emeklilik yolu

Torba Yasanın esnafın sigortalılık süresinin silinmesine yönelik son etkisi ise şu; yeni düzenlemeyle esnafın Bağ Kur borcunun silindiği dönemde 4/a yani SSK çalışması varsa, Bağ-Kur ve SSK çakışması artık söz konusu olmayacağı için o dönemdeki SSK primleri yasal ve geçerli hale gelecek. Bu durumda SSK şartlarıyla emekli olmak bile söz konusu olabilecek.

Yine SSK şartlarıyla emekli olmaya yetecek prim günü bulunan ve emeklilik için yaşı bekleyen sigortalılardan, çalıştığı işten çıkarak Bağ-Kur sigortalısı olmayı gerektirir biçimde ticari faaliyette bulunan yani vergi mükellefi ya da şirket ortağı olan, bu nedenle de Bağ-Kur’a girmek zorunda kalanlara da önemli bir fırsat doğacak.

Torba Yasayla gelecek düzenlemeyle, Bağ Kur’a girmek zorunda kalan, bu nedenle SSK hizmeti sonrası 1261 gün ve üzeri Bağ-Kur primi olduğu için SSK’dan emekli olma hakkını yitiren, emekli olmak için Bağ-Kur şartlarını sağlayamamış olanlar da Torba Yasayla SSK’dan emekli olabilecek.

Böylece sigortalılar Bağ-Kur’dan imtina davası dediğimiz davaları açmaksızın SSK’dan emekli olabilecek.

Örneğin; ilk defa 1.1.1985 tarihinde sigortalı olan, toplamda 5500 gün SSK prim ödemesi bulunup emekli olmak için 48 yaşını tamamlayacağı 1.1.2014 tarihini bekleyen sigortalının 1.1.2009 tarihinde şirket ortağı olduğunu dolayısıyla Bağ-Kur ile ilişkilendirildiğini varsayalım. Normalde bu kişi şirket ortağı olmasaydı 1.1.2014 tarihinde SSK şartlarından emekli olacaktı. Oysa Bağ-Kur ile ilişkilendirildiği için hem SSK şartlarından emekli olma hakkını yitirdi. Hem de Bağ-Kur’dan emekli olmak için 9000 gün primi yok. Kaldı ki; prim günü 9000 gün olsa dahi 48 yaşında emekli olamayacak. Torba Yasayla bu durumdaki sigortalının Bağ-Kur hizmeti silineceğinden SSK şartlarından emekli olması mümkün hale gelmiş olacak.

Emeklilik prim ödemesine bağlı

Sigortalılar ile Bağ-Kur’lular (4/b’liler) arasındaki en önemli fark, Bağ-Kur’luların primlerini kendileri ödemesidir. Yani esnaf kendi primini ödediği müddetçe emekli olabilir. Aksi takdirde Bağ Kur’lunun sigortalılık süresi işlemez. SSK’lılarda prim ödeme gün sayısı ve sigortalılık süresi farklı kavramlardır. SSK’lı prim ödemese de, ilk kez işe girdikten sonra sigortalılık süresi işlemeye devam eder. Bağ Kur’lular ise prim ödemedikleri zaman sigortalılık süreleri durur. Ayrıca Bağ Kur’lular kendi nam ve hesabına çalıştıkları için sigorta primlerini kendileri öderler. Sigortalıların primleri ise işveren tarafından ödenmektedir. Bağ Kur’lular SGK’ ya primlerini kendi belirledikleri prime esas kazanç üzerinden öderler.

65 yaş şartı var

Reform sonrası Bağ-Kur’luların da emeklilik için gerekli yaş şartı 65’e çekildi. Ancak bu geçiş kademeli bir geçiş ve zamanla bütün Bağ-Kur’luları etkileyecek. 25 yıl prim koşulunu 31.12.2035 tarihine kadar tamamlayacak olan erkek Bağ-Kur’lular 60, kadınlar 58 yaşında emekli olabilecek. 9000 gün prim koşulunu 1 Ocak 2048 ve sonrasında tamamlayacak Bağ-Kur’lular kadın-erkek farketmeden 65 yaşında emekli olabilecek.