Türk Tarih Kurumu (TTK), çoğunluğu Sultan Abdülhamid döneminde yapılan ve İstanbul’un iki yakasını bir araya getiren köprü, tüp geçit, teleferiğin yanı sıra, Miniatürk, Gezi Parkı gibi şehir imar projelerin de aralarında bulunduğu 40 kadar projeyi tarihin tozlu raflarından gün ışığına çıkaracak.

“Osmanlı’nın Yitik Projeleri” adıyla hayata geçirilen 13 bölümlük belgeselle, Osmanlı Devleti’nin son dönemindeki imar projeleri arşiv fotoğraf ve görüntülerinin yanı sıra, belgeler, çizimler, modeller ve 3 boyutlu animasyonlarla desteklenecek.

TTK Başkanı Metin Hülagü, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Osmanlı coğrafyasının hakimiyet alanında çeşitli projelerin planlandığını ancak bir şekilde bunların gerçekleştirilemediğine işaret ederek, “Belgeselle Osmanlı’nın teknolojiyi yakından takip ettiğini hatta o dönemde bile köprü, tünel, metro yaptırma girişiminde bulunduklarını fakat bunların bir şekilde gerçekleştirilemediğini hatırlatmak istedik” dedi.

Araştırmaları neticesinde çoğu Sultan 2. Abdülhamid Han dönemine ait 40 civarında proje tespit ettiklerini belirten Hülagü, daha o zamanlarda bile tekniğe, teknolojiye, köprüye, metroya, tüpgeçite önem verildiğini belirtti.

Geçmiş projeler geleceğe ışık tutacak

Hülagü, tarihte düşünülen ama yapılamayan projeleri belgeselleştirecekleri çalışmayla ilgili, “Böylece hem geçmişimizi hatırlamış olacağız, hem tarihimizdeki yöneticilerin ufkunu, onların ülke için yapmak istediklerini ortaya koyacağız. Batıya açık mıydı, kapalı mıydı? Teknolojiyle münasebetleri nasıldı? Halkın refahını düşünüyorlar mıydı, yoksa Saray’da mı oturuyorlardı, bunları ortaya koyacağız. Hem de bu projelerle eğer bugün bir değer ifade ediyorsa, yapılmaları için ışık tutmuş olacağız” diye konuştu.

Metro, tüp geçit, üçüncü köprü gibi projelerin yakın zamanda tartışma yarattığını ancak bunların artık hayata geçirildiğini ifade eden Hülagü, dünyanın ikinci metrosunun 1860’lı yıllarda yapılan Karaköy-Galata hattının olduğunu anımsatarak, Osmanlı’da yerli ve yabancı mühendislerce projelendirilmiş çeşitli metro tasarımlarının bulunduğunu kaydetti.

Hülagü, Osmanlı’da şehir içi ulaşımı kolaylaştıracak tasarıların yanı sıra şehir imar projelerine de önem verildiğini belirterek, bunların arasında Sultan Abdülhamit döneminde Osmanlı’nın lehine biten Yunan harbinin ardından anıt dikilmesi projesini, temaşa alanlarından Münif Paşa’nın Minyatürk’ünü, Gezi Parkı’nı, Ahmet Rıfkı Bey’in Panorama Tarih Müzesi’ni sıraladı.

“Osmanlı’nın yitik projeleri”

TTK’nın belgeselleştireceği “Osmanlı’nın Yitik Projeleri” ise şunlar:

Cisr-i Enbub-i den Tüp Geçit’e, Boğaz Köprüsüsü Tasarıları- F. Arnodin’in Cisr-i Hamidi ve Çevre Yolu Projesi, Metro Tasarıları- Gavand, Bagos Efendi, Namık Paşazade Tahir Bey, Hollzman, Lacey Sillar’ın projeleri, Füniküler Tasarıları- Osman Hamdi Bey, Mösyö Kirbis, Abdullah Bin İyad ve diğer Füniküler tasarıları, Haliç ve Galata Köprüsü Tasarıları– Da Vinci, Antoine Corenti, Möstö Pierre, 1902 Fransız, D’Aranco, Antoine Bouvard teklifleri, Şehir İmar Projeleri- Antoine Bouvard, Hipodrom, Beyazıt, Yeni Cami Tasarıları, Aurige’in Galata-Süleymani’ye Asma Köprüsü, Gavand’ın Yeni Şehir Tasarısı, D’aranco’nun Sanayi Sergisi Projesi ve Yunan Harbi Zafer Anıtı Projesi, Münif Paşa’nın MiniaTürk Projesi, Yıldız Gezi Parkı ve Diğer Büyük Temaşa Alanları Projeleri, Ahmed Rıfkı Bey’in Panorama Tarih Müzesi Projesi, Tahtaciyan’ın Galata Kulesi Projesi, Sarkis Balyan’ın Adalar Köprüsü Projesi, Kanal Projeleri– Don-Volga, Suveyş, Tuna-Karadeniz, Piyale Paşa-Haliç, Körfez-Sabanca-Karadeniz, Haliç-Karadeniz Kanal Projeleri, Irmak ve Sulama Projeleri– Konya, Kızılırmak, Gediz, Sakarya, Fırat-Dicle Sulama Kanalı Projeleri ve Haremenyn Projeleri (Deniz Suyundan İçilebilir Su Elde Etme Projesi) Akdeniz-Lut Gölü-Akabe Körfezi Kanalı, Gemi Taşımacılığına Mahsus Demiryolu Projesi.”