Verem Tarihe Karışıyor

Tüberküloz, Doğu bloku ülkelerinden gelen çocuk bakıcıları ve tedavisini devam ettiremeyen göçmenler sebebiyle ülkemizi de tehdit ediyor.

Tıptaki bütün gelişmelere rağmen hala yılda 2 milyondan fazla kişinin ölümüne yol açan verem mikrobunu tamamen ortadan kaldıracak bir ilaç geliştirildi. Janssen’in Paris yakınlarındaki Val-de- Reuil Araştırma Geliştirme Merkezi’nde keşfedilen molekül, dünyanın başına dert olan “Çoklu ilaca dirençli tüberküloz” hastalığının tedavisinde etkili oluyor. Janssen firmasının, on yılı aşkın süredir gerçekleştirdiği klinik araştırmalar sonucu geliştirilen bu yeni molekül, uzun yıllardır ciddiyetini koruyan çoklu ilaç dirençli verem hastalığı için yeni bir etki mekanizması sunan ve bu alanda son 40 yılda geliştirilen ilk molekül olma özelliği taşıyor.

Molekülün keşfedildiği Val-de-Reuil Araştırma – Geliştirme Merkezi’ni ziyaret ederek, bu molekülü keşfeden ve bu keşfi ile Avrupa Kaşifler Ödülü’nü alan Janssen Bilimsel Araştırma Direktörü Dr. Jeröme Guillemont’tan bilgi aldık… Dr. Guillemont, solunum yolu hastalıklarının yanında AİDS’e yol açan HİV virüsü ile ilgili ilaç geliştirme çalışmaları da yapıyor.

YILDA 2 MİLYON ÖLÜM

Dünyada veremin kökü kazındı diye biliniyor ancak çoklu ilaca dirençli tüberküloz hala önemli bir problem. Ne bu problem kadar kişiyi ilgilendiriyor?

Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, aşısı bulunduktan sonra ortadan kalktığına inanılan tüberküloz (verem) hastalığına, her yıl ortalama 9 milyon kişi yakalanıyor ve 2 milyon kişi bu hastalık nedeniyle hayatını kaybediyor. Aslında verem mikrobu düşünüldüğünden çok daha fazla insanın vücudunda hali hazırda mevcut. Dünya nüfusunun 3’te 1’i yani 2 milyar kişi tüberküloz mikrobunu taşıyor. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, günde 5 bin 500 ve 15 saniyede 1 kişi verem sebebiyle ölüyor Mikrop, bağışıklık sistemini bozan hastalıklara yakalananlarda hastalığa yol açıyor. Örneğin AİDS sebebiyle ölenlerin önemli bir kısmı, HİV infeksiyonu sebebiyle bağışıklığın ortadan kalkması sonucu tüberküloz nedeniyle kaybediliyor.

Direnç nasıl gelişiyor?

Aslında bugünkü ilaçlarla uygun şekilde tedavi edilmek koşuluyla artık tüberküloz %100’e yakın tedavi edilebilir bir hastalık haline geldi. Ancak günlük uygulamalarda maalesef yanlış veya eksik tedaviler sebebiyle birçok hastanın tedavisi yetersiz kalıyor ve direnç gelişiyor. İşte bu durumda tedavi çok zorlaşıyor bazen de imkansız hale gelebiliyor. Direnç gelişen hastalar, verem mikrobu ile baş edebilmek için günde 5 farklı antibiyotik kullanıyorlar. Bu 5 antibiyotiğin yan etkileri ile baş edebilmek için de en az 10 tane başka ilaç kullanıyorlar. Bu yüzden tedaviyi sonlandıran ve kaybedilen hastalar var.

Çoklu ilaca dirençli verem hangi ülkeleri etkiliyor?

Dağılan Demirperde ülkeleri ve Çin’de önemli bir problem. Aynen HİV’de olduğu gibi. Ancak, verem havadan bulaşan bir mikrop olduğu için bu ülkelerden çeşitli sebeplerle diğer ülkelere giden hasta kişiler, hastalığı kolaylıkla bulaştırıyorlar. Bu sebeple aslında verem tüm dünyanın problemi.

Sizin de içinde bulunduğunuz ekibin keşfettiği yeni molekül son 40 yılda bu alanda bulunan ilk ilaç olma özelliğini taşıyor. Tedaviye nasıl bir fark getiriyor?

Uzun yıllardır tüberküloz tedavisinde hep aynı etki mekanizması olan aynı sınıfa ait ilaçlar kullanıldı. Sadece moleküller üzerinde küçük düzenlemeler yapıldı ama sonuçta hepsinde aynı dirençler ortaya çıktı. O yüzde bizim araştırmamızın asıl farklılığı yeni bir etki mekanizmasını ortaya çıkarmış olması. Bedakilin, dirençleri tedavi edebilen bir ajan. Verem mikrobunun üremesini sağlayan enerji düğmesini kapatıyor. Böylece bulaşıcı ajan hızlı bir şekilde yok edilebiliyor. Sadece direnci tedavi etmiyor, dirençli mikrobu da ortadan kaldırıyor. O yüzden, kombinasyon tedavisinin parçası olarak kullanılan bu ilaç, çoklu dirençli tüberküloz vakaları için etkili bir seçenek.

FDA “JET” ONAY VERDİ

İlaç kullanılmaya başlandı mı?

İlacın, Faz 2 klinik çalışmaları 100 hasta üzerinde yapıldı ve tamamlandı. Daha fazla hastanın katılacağı Faz 3’e önümüzdeki günlerde başlanacak. Ancak bu arada Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), çoklu ilaç dirençli vereme karşı yürütülen savaşta atılan önemli bir adım olması sebebiyle iki yıldan kısa bir süre içinde hızlandırılmış onay verdi. İlaç hastanelerde kullanılıyor. Bu molekülü faz 3 klinik çalışmaların sonuçları da alındıktan sonra ruhsatını alıp piyasaya çıkarmayı planlıyoruz.

VEREMİ DURDURAN ADAM

Dünyada yaklaşık yılda 9 milyon kişiye bulaşan dirençli verem mikrobunu ortadan kaldıracak yeni molekülü kimyager Dr. Jeröme Guillemont ve Belçikalı biyolog Dr. Koen Andries’in başında bulunduğu araştırma ekibi keşfetti. Dr. Guillemont, Dr. Andries ile birlikte 2014 yılında 9’uncusu düzenlenen Avrupa Mucitler Ödülünü kazandı.

Kaynak: Türkiye